फ्रान्सले फिर्ता गर्‍यो १२८ वर्षअघि टाउको काटेर लगेको मेडागास्करका राजाको खप्पर

काठमाडौँ । फ्रान्सले औपनिवेशिक युगका तीनवटा खप्परहरू माडागास्करलाई फिर्ता गरेको छ । यी मध्ये एउटा खप्पर मालागासी राजा टोएराको हो भन्ने विश्वास गरिन्छ ।

१८९७ मा फ्रान्सेली सैनिकहरूले राजा टोएराको टाउको काटेका थिए । त्यतिबेला फ्रान्सले यसलाई ट्रफीको रूपमा पेरिस लगेर राष्ट्रिय इतिहास संग्रहालयमा राखेको थियो । बाँकी दुई खप्परहरू सकलाभा जातीय समूहका मानिसहरूका हुन् ।

२०२३ मा फ्रान्समा नयाँ कानून पारित भएपछि यो फिर्ता सम्भव भएको हो । यो कानूनले मानव अवशेषहरूलाई तिनीहरूको उत्पत्ति भएको देशहरूमा फिर्ता गर्न अनुमति दिने व्यवस्था रहेको थियो । यस कानून अन्तर्गत, यी खप्परहरू पहिलो पटक माडागास्करलाई हस्तान्तरण गरिएको थियो ।

यस पछि, फ्रान्सले पहिलो पटक कुनै पनि देशलाई आफ्ना पुर्खाहरूको अवशेष फिर्ता गर्न शुरु गरको थियो । यस पछि, अष्ट्रेलिया र अर्जेन्टिना लगायत धेरै देशहरूले पनि फ्रान्सबाट आफ्ना पुर्खाहरूको अवशेष माग गरिरहेका छन् । अब यी खप्परहरू आइतबार माडागास्कर फिर्ता लगिनेछ र त्यहाँ गाडिनेछ । फ्रान्सेली संस्कृति मन्त्री रचिदा दातीले खप्परहरू ल्याउनु औपनिवेशिक हिंसाको कुरा भएको र मानव मर्यादाविरुद्ध भएको बताइन् ।

मडागास्करकी संस्कृति मन्त्री भोलामिरान्ती डोना माराले यसलाई दुई देशबीचको सम्बन्धमा 'नयाँ युगको सुरुवात' भनेकी छन् । उनले विगत १२८ वर्षदेखि राजा टोएरा र सकलाभा मानिसहरूको खप्परको अभावका कारण उनको देशको मुटुमा 'खुला घाउ' थियो ।

हाल, वैज्ञानिकहरूले अनुसन्धान पछि खप्परहरू सकलाभा समुदायको भएको तर यो निश्चित रूपमा यी मध्ये कुनै पनि खप्पर वास्तवमा राजा टोएराको हो भनेर भन्न नसकिने बताएका छन् ।

फ्रान्सेली राष्ट्रपति इमानुएल म्याक्रोनले २०१७ मा सत्तामा आएपछि अफ्रिकामा भएका फ्रान्सेली अत्याचारहरूलाई स्वीकार गर्न थालेका थिए । यस वर्ष अप्रिलमा, जब उनले मडागास्करको राजधानी एन्तानानारिभोको भ्रमण गरे, उनले फ्रान्सको अत्याचारको लागि माफी माग्ने कुरा गरेका थिए । मडागास्कर १९६० मा फ्रान्सेली उपनिवेशबाट स्वतन्त्र भएको थियो । वास्तवमा, हालका वर्षहरूमा, फ्रान्सले आफ्नो औपनिवेशिक विगतलाई स्वीकार गर्ने प्रयास गरिरहेको छ । यसले आफ्नो साम्राज्यवादी कालमा लुटिएका वस्तुहरू र मानव अवशेषहरू फिर्ता गरिरहेको छ । 

उदाहरणका लागि, २००२ मा, दक्षिण अफ्रिकाले 'होटेन्टोट भेनस' नामकी महिलाको अवशेष खोजेको थियो, जसलाई १९औं शताब्दीमा युरोपमा एक प्रकारको मानव तमाशाको रूपमा प्रदर्शन गरिएको थियो । अब नयाँ कानून पछि प्रक्रिया सजिलो भएको छ।

२०२३ मा नै फ्रान्सले अर्को कानून पारित गर्‍यो, जस मार्फत नाजीहरूले चोरी गरेका यहूदी कलाकृतिहरू तिनीहरूका वास्तविक मालिकहरू वा तिनीहरूका परिवारहरूलाई फिर्ता गर्न सकिने भएको छ । फ्रान्सको मुसी डे ल'होम्मे संग्रहालयमा ३० हजार भन्दा बढी खप्पर र कंकालहरू छन् । यी फ्रान्सले शासन गरेको देशहरूबाट फ्रान्स ल्याइएको बताइएको छ ।