मस्कले बनाएको न्यूरो चिपको मानव प्रयोग शुरु, पहिलो पटक महिलामा लगाइयो

काठमाडौँ । २० वर्षदेखि पक्षाघातको शिकार भएकी अड्रे क्रूज न्युरालिङ्क ब्रेन इम्प्लान्ट मार्फत कम्प्युटर नियन्त्रण गर्ने विश्वकै पहिलो महिला बनेकी छिन् । अड्रे क्रूजले पहिलो पटक ल्यापटपमा आफ्नो नाम लेखिन् र न्युरालिङ्क चिपको सहयोगमा मानसिक आदेश दिएर केही डूडल अर्थात् तस्वीरहरू बनाएकी छिन् । 

उनले भनेकी छन्- 'मैले २० वर्षमा पहिलो पटक आफ्नो नाम लेख्ने प्रयास गरे ।' पहिलो पोस्टमा ल्यापटप स्क्रिनको फोटो सेयर गरिएको थियो, जसमा सेतो स्क्रिनमा डिजिटल रूपमा हस्तलिखित 'अड्रे' लेखिएको देखिन्छ । यो फोटो सेयर गर्दै उनले लेखिन्, 'मैले २० वर्षमा पहिलो पटक आफ्नो नाम लेख्ने प्रयास गरें । म यसमा थप काम गरिरहेकी छु ।'

दोस्रो पोस्टमा अड्रे क्रूजले डूडलका दुई तस्बिरहरू सेयर गर्दै लेखिन्, 'यहाँ मैले बनाएका केही थप डूडलहरू छन् । कल्पना गर्नुहोस्, तपाईंको सूचक औंला बायाँ क्लिक हो र कर्सरको चाल तपाईंको नाडीले गर्छ । म यो कुनै शारीरिक चाल नगरी गरिरहेको छु ।'

न्यूरालिङ्कका सह-संस्थापक एलन मस्कले यो उपलब्धिमा प्रतिक्रिया दिँदै भनेका छन्- 'उनी सोचेर मात्र आफ्नो कम्प्युटर नियन्त्रण गरिरहेकी छिन् । धेरैजसो मानिसहरूलाई यो सम्भव छ भन्ने पनि थाहा छैन ।'

न्यूरालिङ्कको प्राइम क्लिनिकल ट्रायलमा अड्रे क्रुजलाई बिरामी-९ भनेर चिनिन्छ । गत हप्ता, यो चिप मियामी स्वास्थ्य केन्द्र विश्वविद्यालयमा अड्रे क्रुजको मस्तिष्कमा प्रत्यारोपण गरिएको थियो । अड्रे क्रुजले एक्समा लेखिन- 'उनीहरूले मेरो टाउकोमा प्वाल पारे र मेरो मोटर कोर्टेक्समा १२८ वटा धागो घुसाए ।'

मोटर कोर्टेक्स मस्तिष्कको त्यो भाग हो जसले हिँड्ने, हात चलाउने जस्ता कार्यहरू नियन्त्रण गर्न मद्दत गर्छ । अड्रे क्रुजले उनको मस्तिष्कमा प्रत्यारोपित चिपको आकार धेरै सानो रहेको बताएकी छन् । ब्रेन-कम्प्युटर इन्टरफेस प्रविधिले उनलाई मस्तिष्क प्रयोग गरेर कम्प्युटर नियन्त्रण गर्न मद्दत गर्छ ।

ब्रेन-कम्प्युटर इन्टरफेसले मस्तिष्कको चाल केन्द्रबाट संकेतहरू पढ्छ र तिनीहरूलाई कर्सर चालमा रूपान्तरण गर्छ । अड्रेले भनकी छन्- 'म चाँडै घर जानेछु र यो प्रक्रियालाई थप विस्तृत रूपमा व्याख्या गर्ने थप भिडियोहरू पोस्ट गर्नेछु ।'  न्यूरालिङ्कको प्रविधि प्रयोग गर्ने पहिलो महिला भएको नाताले, उनको यात्रा भर्खरै सुरु भएको छ । 

सेप्टेम्बर २०२३ मा, मस्कको ब्रेन-चिप कम्पनी न्यूरालिङ्कले आफ्नो पहिलो मानव परीक्षणको लागि स्वतन्त्र संस्थागत समीक्षा बोर्डबाट भर्ती स्वीकृति प्राप्त गरेको थियो । स्वीकृति पछि, न्यूरालिङ्क मानव परीक्षणको लागि मानिसहरू भर्ना गरिँदैछ र यो उपकरण तिनीहरूमा परीक्षण गरिँदैछ ।

न्यूरालिङ्कका अनुसार, यो परीक्षण पाठेघरको मुखको चोटपटक वा एमियोट्रोफिक लेटरल स्क्लेरोसिसका कारण क्वाड्रिप्लेजिया भएका व्यक्तिहरूमा गरिएको छ । अध्ययन पूरा हुन लगभग ६ वर्ष लाग्ने बताइएको छ । यस अवधिमा, सहभागीलाई प्रयोगशालामा जाने र जाने यात्रा खर्च कम्पनीले दिएको छ । परीक्षण मार्फत, कम्पनीले यो उपकरणले बिरामीहरूमा कसरी काम गरिरहेको छ भनेर हेर्न चाहेको बताएको छ । मे २०२४ मा, कम्पनीले परीक्षणको लागि अमेरिकी खाद्य तथा औषधि प्रशासन (एफडीए) बाट स्वीकृति प्राप्त गरेको थियो ।

मस्कले चिप बनाउन प्रयोग गरेको प्रविधिलाई ब्रेन-कम्प्युटर इन्टरफेस वा छोटकरीमा बिसीआइएस भनिन्छ । धेरै अन्य कम्पनीहरूले वर्षौंदेखि यसमा काम गरिरहेका छन् । यो प्रणालीले नजिकैको न्यूरोनहरूबाट संकेतहरू 'पढ्न' मस्तिष्कमा राखिएका साना इलेक्ट्रोडहरू प्रयोग गर्दछ । त्यसपछि सफ्टवेयरले यी संकेतहरूलाई आदेश वा कार्यहरूमा डिकोड गर्दछ, जस्तै कर्सर वा रोबोटिक हात सार्ने ।