अमेरिकामा बजेट पास नहुदा 'शटडाउन', साढे ७ लाख सरकारी कर्मचारी बिदामा

काठमाडौँ । अमेरिकामा लगभग साढे ७ लाख सरकारी कर्मचारीहरूलाई बिदा दिइएको छ । यी मध्ये ३ लाखलाई जागिरबाट निकाल्नु पर्न अवस्था सिर्जना भएको छ । लगातार दोस्रो दिन पनि राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले सरकारी कोष विधेयक पारित गर्न असमर्थ भएपछि अमेरिकाको गैर-आवश्यक सरकारी काम ठप्प भएको छ ।

कृषि विभाग, श्रम विभाग, पशु चिकित्सा विभाग, कांग्रेसको पुस्तकालय, सर्वोच्च अदालत, संघीय अदालत, अमेरिकी बोटानिकल गार्डेन, वातावरण संरक्षण एजेन्सी र राष्ट्रिय स्वास्थ्य संस्थानहरू सहित धेरै संस्था र विभागहरूका कार्यालयहरू बन्द गरिएका छन् ।

बुधबार, कोष विधेयकमा दोस्रो पटक मतदान भएको थियो । फेरि एक पटक, पक्षमा ५५ र विपक्षमा ४५ मत परेको थियो । पारित हुनको लागि ६० मत आवश्यक रहेको छ ।

मंगलबार अघिल्लो मतदानमा विधेयक पारित हुन सकेन, जसले गर्दा अमेरिकामा बन्द अर्थात शटडाउन भयो । बुधबार राति अबेर, डेमोक्र्याटहरूको कोष विधेयकमा पहिलो मतदान भएको थियो, जसमा उनीहरूले स्वास्थ्य सेवासँग सम्बन्धित मागहरू समावेश गर्न चाहन् थे। यसको पक्षमा ४६ र विपक्षमा ५३ मत पर्यो । यो विधेयक पनि पारित हुन सकेन। सिनेट अर्को दुई दिनको लागि स्थगित गरिएको छ। अब विधेयकमा शुक्रबार फेरि मतदान हुनेछ । विधेयक पारित गर्न ट्रम्पलाई डेमोक्र्याटहरूको समर्थन चाहिन्छ ।

१०० सदस्यीय सिनेटमा ५३ रिपब्लिकन, ४७ डेमोक्र्याट र दुई स्वतन्त्र छन् । दुवै स्वतन्त्रहरूले विधेयकको पक्षमा मतदान गरे । ट्रम्पको रिपब्लिकन पार्टीलाई विपक्षी डेमोक्र्याटहरूको समर्थन आवश्यक भएपनि डेमोक्र्याटहरूले विधेयकको विरुद्धमा मतदान गरिरहेका छन् ।

अमेरिकामा, सरकारले हरेक वर्ष आफ्नो बजेट पारित गर्नुपर्छ । यदि कांग्रेस बजेटमा सहमत भएन भने, कोष विधेयक पारित हुँदैन, र सरकारी कोष रोकिन्छ । फलस्वरूप, केही सरकारी विभागहरू र सेवाहरू कोषबाट वञ्चित हुन्छन् । गैर-आवश्यक सेवाहरू बन्द हुन्छन् । यसलाई सरकारी बन्द अर्थात शटडाउन भनिन्छ ।

रिपब्लिकन पार्टीले आज राति सिनेटमा फेरि कोष विधेयकमा मतदान गर्ने तयारी गरिरहेको छ । रिपब्लिकन नेताहरूले डेमोक्र्याटहरूले विधेयकलाई समर्थन नगरेसम्म, विधेयक दैनिक प्रस्तुत गरिने बताएका छन् । ट्रम्पले बन्दको लागि डेमोक्र्याटहरूलाई दोष दिएका छन् । उनले पहिले नै सरकारी कर्मचारीहरूलाई बर्खास्त गर्ने धम्की दिइसकेका छन् । यो २०१९ पछि संयुक्त राज्य अमेरिकामा पहिलो सरकारी बन्द हो । पहिले, ट्रम्पको कार्यकालमा ३५ दिनको बन्द भएको थियो ।

अमेरिकाका दुई प्रमुख दलहरू, डेमोक्र्याट र रिपब्लिकनहरू, ओबामा स्वास्थ्य सेवा अनुदान कार्यक्रममा असहमत थिए । डेमोक्र्याटहरू स्वास्थ्य सेवा (स्वास्थ्य बीमा) अनुदान बढाउन चाहन्थे । रिपब्लिकनहरूलाई डर थियो, यदि अनुदान बढाइयो भने, सरकारलाई खर्च गर्न थप पैसा चाहिन्छ, जसले अन्य सरकारी कार्यहरूमा असर पार्नेछ ।

बन्दको समयमा, ट्रम्प प्रशासनले व्यवस्थापन र बजेट कार्यालयमार्फत आवश्यक र गैर-आवश्यक सेवाहरू निर्धारण गर्न सक्छ । यसले उनीहरूलाई रक्षा र आप्रवासनलाई आवश्यकको रूपमा तोक्दै शिक्षा, वातावरण र स्वास्थ्य अनुदान जस्ता डेमोक्र्याट-समर्थित कार्यक्रमहरूलाई गैर-आवश्यक मान्न अनुमति दिन्छ । ट्रम्प आफैंले बन्दले धेरै सकारात्मक परिणामहरू निम्त्याउने बताएका छन् । बन्दले महत्त्वपूर्ण रोजगारी गुमाउन सक्छ । संघीय जागिरहरू २०२५ सम्ममा तीन लाखले कटौती गरिसकेका छन् । यो ट्रम्पको नीतिको अंश हो । ट्रम्पले डेमोक्र्याटहरूलाई दोष दिन यो प्रयोग गरिरहेका छन् । ह्वाइट हाउसले संघीय एजेन्सीहरूलाई डेमोक्र्याटहरूलाई जवाफदेही बनाउन निर्देशन दिएको छ, जसले नैतिक कानूनको उल्लङ्घन गर्न सक्छ । छोटो अवधिको बन्दले ट्रम्पलाई बढी फाइदा पुर्‍याउनेछ, जसले गर्दा उनी आफ्नो एजेन्डा अगाडि बढाउन सक्नेछन्, तर लामो समयसम्म बन्द हुँदा आर्थिक क्षतिको कारणले उनको छवि बिग्रन सक्छ ।

अमेरिकी वित्तीय वर्ष, वा खर्च वर्ष, अक्टोबर १ मा सुरु हुन्छ । यो मूलतः सरकारको वित्तीय वर्ष हो, जसको अवधिमा यसले आफ्नो खर्च र बजेटको योजना बनाउँछ । यस अवधिमा, सरकारले सेना, स्वास्थ्य वा शिक्षा जस्ता क्षेत्रमा कहाँ लगानी गर्ने भन्ने निर्णय गर्छ। यदि यस मितिसम्म नयाँ बजेट पारित भएन भने, सरकारी कामकाज बन्द हुन्छ। यसलाई बन्द भनिन्छ ।

अमेरिकामा सरकारी बन्द भएपछि, सरकारसँग अब खर्चको लागि कोष हुनेछैन। यसले सरकारी कर्मचारीहरूको तलब र अन्य खर्चहरू रोक्नेछ । बन्दले अमेरिकी सरकारलाई आफ्नो खर्च कटौती गर्न बाध्य पार्नेछ। यद्यपि, चिकित्सा सेवाहरू, सीमा सुरक्षा, र हवाई सेवाहरू जस्ता आपतकालीन सेवाहरू जारी रहनेछन् । पछिल्ला ५० वर्षमा, कोष बिल ढिलाइका कारण अमेरिकाले २० पटक बन्दको अनुभव गरेको छ । ट्रम्पको अघिल्लो कार्यकालमा मात्र सरकारले तीन पटक बन्दको सामना गरेको थियो ।

सन् २०१३ मा, अमेरिकासँगको ८,८९१ किलोमिटर लामो क्यानेडियन सीमा कायम राख्न जिम्मेवार एक जना मात्र व्यक्ति थिए । उनी सम्पूर्ण सीमा क्षेत्र सफा गर्ने जिम्मेवारीमा मात्र थिए । अन्य सबै कर्मचारीहरूलाई बिदा दिइएको थियो । १२ लाख ५० हजारभन्दा बढी अमेरिकी सैनिकहरू (प्रायः प्रथम र दोस्रो विश्वयुद्धका) अन्य देशहरूमा मृत्यु भएको थियो । उनीहरूलाई विश्वभरका २४ चिहानहरूमा गाडिएको छ, जसमध्ये २० युरोपमा छन् । अमेरिकी सरकारले उनीहरूको मर्मतसम्भारको खर्च वहन गर्छ । २०१३ को बन्दको समयमा यी सबै चिहानहरू बन्द गरिएका थिए ।

२०१८ को बन्दको समयमा, धेरै कर्मचारीहरूले तलब नपाएको कारण विमानस्थलहरूमा काम गर्न रिपोर्ट गरिरहेका थिएनन्, जसले गर्दा धेरै उडानहरू रद्द भएका थिए । २०१८ को बन्दको समयमा, एफबीआई निर्देशकले चेतावनी दिए कि उनको पैसा सकिएको छ, जसले गर्दा उनको काममा कठिनाइ भइरहेको थियो ।