एकदिवसीय र टी-२० फर्म्याटमा किन हुन्छ एशिया कप ?

काठमाडौँ । सेप्टेम्बर ९ देखि २९ सम्म युएईमा एशिया कप क्रिकेट हुदैछ । ८ देशले भाग लिने यो प्रतियोगितालाई एशियाको क्रिकेट विश्वकपको रुपमा मानिन्छ । विश्व क्रिकेटका सबैभन्दा ठुला प्रतिद्वन्दी भारत पाकिस्तानका कारण पनि एशिया कपको चर्चा चुलिने गर्दछ ।

एशिया कप क्रिकेटको इतिहासको कुरा गर्दा ८० को दशकको सुरुवातमा, भारत र पाकिस्तानमा लोकप्रियताको हिसाबले दुई खेलहरू तीव्र प्रतिस्पर्धा गरिरहेका थिए । एउटा हक्की थियो र अर्को क्रिकेट । त्यसबेला हक्कीमा तीन प्रमुख प्रतियोगिताहरू थिए, जसमा दुवै देशका टोलीहरूले एकअर्कासँग खेल्थे । विश्वकप, च्याम्पियन्स ट्रफी र एसिया कप । तर, क्रिकेटमा विश्वकप मात्र थियो र त्यसमा पनि भारत-पाकिस्तान खेलहरू हुन सकेनन् ।

यसैबीच, १९८३ मा एसियाली क्रिकेट परिषद्को गठन भएको थियो । यसको उद्देश्य एसियाली क्रिकेट टोलीहरू, विशेष गरी भारत र पाकिस्तान बीच थप प्रतिस्पर्धाको लागि प्लेटफर्म सिर्जना गर्नु थियो । परिषद्ले १९८४ बाट नयाँ प्रतियोगिता सुरु गर्ने निर्णय गर्‍यो, जसको नाम एशिया कप थियो ।

१९८४ देखि एशिया कप १६ पटक आयोजना गरिएको छ । यसको १७औं संस्करण सेप्टेम्बर ९ बाट सुरु हुनेछ। यस पटक प्रतियोगिता टी-२० फर्म्याटमा खेलिदैछ । एसिया कप प्रत्येक दुई वर्षमा आयोजना हुने प्रतियोगिता हो । १९८४ देखि २०१४ सम्म, पहिलो १२ एसिया कप एकदिवसीय ढाँचामा आयोजना गरिएको थियो । यसपछि, एसियाली क्रिकेट परिषद्ले यो प्रतियोगिता आगामी विश्वकपको तयारीका लागि प्रयोग गर्ने निर्णय गर्‍यो । यसको ढाँचा विश्वकपको आधारमा तय गरिने निर्णय गरियो । यदि अर्को विश्वकप एकदिवसीय ढाँचामा छ भने, एसिया कप पनि एकदिवसीय ढाँचामा हुनेछ । त्यसैगरी, यदि अर्को विश्वकप टी- २० फर्म्याटमा छ भने, एसिया कप पनि टी-२० फर्म्याटमा हुनेछ ।

२०१६ र २०२२ मा, टी-२० विश्वकप अघि, एसिया कप टी-२० फर्म्याटमा आयोजना गरिएको थियो । त्यस्तै, २०१८ र २०२३ मा, एकदिवसीय विश्वकप अघि, एसिया कप एकदिवसीय ढाँचामा आयोजना गरिएको थियो ।

भारतीय क्रिकेट टिमले सबैभन्दा धेरै एसिया कप जित्ने रेकर्ड राखेको छ । भारतले अहिलेसम्म आयोजित १६ एसिया कपमध्ये १५ मा भाग लिएको छ र ८ पटक उपाधि जितेको छ । भारतले यो प्रतियोगिता ७ पटक एकदिवसीय ढाँचामा र १ पटक टी-२० ढाँचामा जितेको छ । श्रीलंका ६ पटक उपाधि (५ एकदिवसीय र एक टी-२० ) सहित दोस्रो स्थानमा छ । त्यस्तै पाकिस्तान दुई पटक च्याम्पियन बनेको छ (दुबै एकदिवसीय फर्म्याटमा ) ।

श्रीलंकाले एसिया कपमा समग्रमा सबैभन्दा धेरै खेल जित्ने रेकर्ड राखेको छ । श्रीलंकाले एसिया कपमा कुल ४४ खेल जितेको छ । यसले एकदिवसीय ढाँचामा ३८ खेल र टी-२० मा ६ खेल जितेको छ । त्यस्तै भारत दोस्रो स्थानमा छ । भारतले कुल ४३ खेल जितेको छ । भारतले एकदिवसीयमा ३५ र टी-२० मा ८ खेल जितेको छ । 

यस पटक एसिया कप क्रिकेटमा भारत र पाकिस्तानसहित, अफगानिस्तान, बंगलादेश, श्रीलंका, ओमान, हङकङ र युएई खेल्दैछन् । अघिल्लो एशिया कप खेलेको नेपाल भने यस एशिया कपमा छनौट हुन असफल भएको थियो । २०२४ मा भएको एसीसी प्रिमियर कपमा सेमिफाइनलमा युएईसँग पराजित भएसँगै नेपाल यस एशिया कपमा छनौट हुन असफल भएको थियो ।