ममदानीको जितपछि न्यूयोर्कका अर्बपतिहरु तनावमा, कति शक्तिशाली हुन्छ मेयर ?

काठमाडौँ । न्यूयोर्कको मेयरको चुनावमा ३४ बर्षिय युवा जोहरान ममदानीको विजयले शहरका अर्बपतिहरूको कठिनाइ बढाएको छ । जेएल पार्टनर्सले गरेको सर्वेक्षण अनुसार, ९ प्रतिशत न्यूयोर्कवासी, वा लगभग ७ लाख ६५ हजार मानिसहरूले शहर छोड्न सक्ने नतिजा देखाएको छ ।

यो मुख्यतया धनीहरूमा थप कर लगाउने ममदानीको नीतिको कारणले हो । उनले चुनाव अघि धनी र ठूला निगमहरूमा नयाँ कर लगाएर ९ अर्ब डलर उठाउने बाचा गरेका छन् ।

यसैबीच, टेक्सासका रिपब्लिकन गभर्नर ग्रेग एबटले चुनाव अघि ममदानीको विजय पछि न्यूयोर्कका मानिसहरू टेक्सास सरेमा उनीहरूमाथि १०० प्रतिशत कर लगाउने चेतावनी दिएका थिए ।

मेयरको चुनावमा जोहरान ममदानीले पूर्व गभर्नर एन्ड्रयू कुओमोलाई पराजित गरेपछि अमेरिकामा नयाँ राजनीतिक व्यक्तिको उदय भएको विश्लेषण गरिएको छ । ममदानी पछिल्लो १०० वर्षमा न्यूयोर्कका सबैभन्दा कान्छा, पहिलो भारतीय-अमेरिकी र पहिलो मुस्लिम मेयर हुनेछन् ।

सर्वेक्षणले ममदानीको विजय पछि लगभग २५ प्रतिशत वा लगभग २१ लाख मानिसहरूले शहर छोड्ने विचार गर्न सक्ने देखाएको छ । यदि यो तथ्याङ्क सत्य साबित भयो भने, यो अमेरिकी इतिहासको सबैभन्दा ठूलो शहरी बसाइँसराइ हुनेछ । न्यूयोर्कको कुल जनसंख्या लगभग ८४ लाख छ । 

न्युयोर्कमा सबैभन्दा ठूलो पलायन स्टेटन आइल्याण्डबाट हुनेछ, जहाँ २१ प्रतिशत बासिन्दाहरू तुरुन्तै छोड्न तयार रहेको अध्ययनमा देखिएको छ । 

अर्कोतर्फ राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले न्यु योर्कवासीहरूले ममदानीलाई चुनेमा शहरलाई दिइने कोष कटौती गर्ने धम्की पनि दिएका थिए । उनले ममदानीलाई  'कम्युनिस्ट' बताउदै आएका छन् । ममदानीको विजयपछि ट्रम्पले उनी आफूप्रति निकै कडा रुपमा प्रस्तुत भएको र आफुले न्युयोर्कको विषयमा के गर्ने भनेर विचार गरिरहेको प्रतिक्रिया दिएका छन् ।     

त्यस्तै ममदानीले आफूलाई 'लोकतान्त्रिक समाजवादी' भन्छन्, जसको अर्थ उनी निगमहरू भन्दा साधारण मानिसहरूलाई फाइदा पुर्‍याउने नीतिहरूको पक्षमा छन् । ममदानी डेमोक्र्याटिक पार्टीको वामपन्थी गुटका हुन् । यो गुटले ठूला निगमहरू, अर्बपतिहरू र डेमोक्र्याटिक पार्टीको परम्परागत नीतिहरूको विरोध गर्दछ ।

न्यूयोर्क शहरलाई अमेरिकाको मुटुको रूपमा चिनिन्छ। यहाँ मेयर हुनु भनेको केवल शहरको नेतृत्व गर्नु मात्र होइन, तर अमेरिकाको सबैभन्दा प्रभावशाली राजनीतिक पदहरू मध्ये एक ओगट्नु पनि हो । यसैकारण चुनावलाई नजिकबाट हेरिएको थियो।

न्यूयोर्कको वार्षिक जीडीपी लगभग २.३ ट्रिलियन डलर छ । यसको अर्थ न्यूयोर्क शहरले मात्र भारतको जीडीपीको आधा भन्दा बढी ओगटेको छ । न्यू योर्कका मेयरले शहरको प्रशासन, प्रहरी, यातायात, आवास, शिक्षा र स्वास्थ्य प्रणाली नियन्त्रण गर्छन् । न्यूयोर्क शहरको आफ्नै बजेट १०० बिलियन डलर भन्दा बढी र नियम र नियमहरू छन् । करको पैसा कहाँ खर्च गर्ने, कुन नीतिहरू लागू गर्ने र शहर कुन दिशामा सर्ने भन्ने निर्णय मेयरले गर्छन् । यो मूलतः एक मिनी-प्रधानमन्त्रीको जस्तै भूमिका हो ।

न्यूयोर्क शहर संयुक्त राज्य अमेरिकाको वित्तीय राजधानीको रूपमा चिनिन्छ । यो वाल स्ट्रिट, विश्वका मिडिया कम्पनीहरू र संयुक्त राष्ट्र संघको मुख्यालय भएको शहर हो । त्यसकारण, मेयरको निर्णयले शहरलाई मात्र नभई अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा पनि प्रभाव पार्छ ।