चुम्बनको इतिहास के हो ?

काठमाडौँ । मानिसहरू र बाँदर र ध्रुवीय भालुहरूसहित केही जनावरहरूले चुम्बन गर्छन् । के तपाईंलाई प्रेम व्यक्त गर्ने यो तरिका कति पुरानो हो भन्ने थाहा छ ? अनुसन्धानकर्ताहरूले चुम्बनको उत्पत्ति कहिले र कसरी भयो भनेर पत्ता लगाएका छन् ।

यो अध्ययनले मुखबाट मुख चुम्बनको उत्पत्ति लगभग २ करोड १० लाख वर्ष पहिले भएको बताउछ । यस अध्ययनका अनुसार, मानिसहरूका साझा पुर्खा र ठूला बाँदरहरूले पनि यसको अभ्यास गर्थे । सोही अध्ययनले निएन्डरथलहरू (गुफावासी) ले पनि चुम्बन गर्थे, र मानिस र निएन्डरथलहरूले एकअर्कालाई चुम्बन गरेको हुन सक्छ ।

चुम्बन न त बाँच्नको लागि आवश्यक छ न त यसले प्रजननमा प्रत्यक्ष भूमिका खेल्छ । तैपनि, यो संसारको लगभग हरेक मानव संस्कृतिमा र जनावरहरूमा पनि छ । मानिसहरू बाहेक अन्य जनावरहरूमा चुम्बन व्यवहार अवलोकन गरेर, वैज्ञानिकहरूले यसको विकासको 'परिवार रूख' सिर्जना गरे र यो कहिले सुरु भयो भनेर पत्ता लगाए ।

उद्देश्य विभिन्न प्रजातिहरूको तुलना गर्नु थियो । उनीहरूले चुम्बनको एकदमै सटीक परिभाषा प्रदान गरे, जुन कुनै पनि रोमान्टिक अभिव्यक्तिबाट मुक्त छ । चुम्बन लगभग २ करोड १५ लाख वर्ष पहिले सुरु भएको थियो ।

यो अध्ययन इभोलुसन एण्ड ह्युमन बिहेभियर जर्नलमा प्रकाशित भएको थियो । उनीहरूले चुम्बनलाई कुनै पनि मौखिक सम्पर्कको रूपमा परिभाषित गरे जुन आक्रामकताको लागि होइन र यसमा ओठ वा मुखको केही चाल समावेश छ । एकमात्र अवस्था यो हो कि कसैले पनि अर्को व्यक्तिलाई आफ्नो मुखले खुवाउदैन ।

अक्सफोर्ड विश्वविद्यालयकी प्रमुख अनुसन्धानकर्ता डा. माटिल्डा ब्रिन्डलले व्याख्या गरिन्- 'मानिस, चिम्पान्जी र बोनोबोस सबैले चुम्बन गर्छन् ।' यसबाट, उनले तीन जनाको अन्तिम साझा पुर्खाले चुम्बन गरेको हुनुपर्ने बताएकी छन् ।

डा. ब्रिन्डल भन्छिन्- 'हामी विश्वास गर्छौं कि चुम्बनको उत्पत्ति लगभग २ करोड १५ लाख वर्ष पहिले ठूला बाँदरहरूमा भएको हुन सक् छ ।'

यस अध्ययनमा, वैज्ञानिकहरूले पत्ता लगाए, चुम्बनको उनीहरूको वैज्ञानिक परिभाषा ब्वाँसा, प्रेयरी कुकुर, ध्रुवीय भालु (जसले आफ्नो जिब्रो व्यापक रूपमा प्रयोग गर्छन्), र अल्बाट्रोसहरूमा पनि देखिन्छ ।

मानव चुम्बनको जरासम्म पुग्न उनीहरूले प्राइमेटहरू, विशेष गरी महान बाँदरहरूमा ध्यान केन्द्रित गरे ।

यस अनुसन्धानले यो पनि पत्ता लगायो कि लगभग ४० हजार वर्ष पहिले मरेका हाम्रा सबैभन्दा नजिकका र सबैभन्दा पुराना आफन्त निएन्डरथलहरूले पनि चुम्बन गरे । चुम्बनको उत्पत्ति किन भयो भन्ने कुरा स्पष्ट छैन ।

अर्को अघिल्लो अध्ययन, जसले निएन्डरथल डीएनए जाँच गर्‍यो, ले आधुनिक समयका मानव र निएन्डरथल दुवैको मुखमा रहेको र्‍यालमा पाइने एक विशिष्ट ब्याक्टेरिया समान रहेको खुलासा गर्‍यो ।

'यसको स्पष्ट अर्थ दुई प्रजातिहरूले लाखौं वर्षसम्म र्‍याल आदानप्रदान गर्न जारी राखे, तिनीहरूको अलग भएपछि पनि,' डा. ब्रिन्डल बताउछन् । 

यो नयाँ अध्ययनले चुम्बनको उत्पत्ति कहिले भयो भन्ने कुरा खुलासा गरेको छ, तर यसले किन भनेर व्याख्या भने गर्दैन । यसबारे धेरै सिद्धान्तहरू पहिले नै प्रसारित भइरहेका छन् । कतिपयले यो हाम्रा प्राइमेट पुर्खाहरूको कपाल सफा गर्ने व्यवहारबाट उत्पन्न भएको सुझाव दिन्छन्, जबकि अरूले यो साझेदारको स्वास्थ्य र अनुकूलताको नजिकबाट मूल्याङ्कन गर्ने सजिलो तरिका भएको सुझाव दिन्छन् । डा. ब्रिन्डल यो अध्ययनले त्यो प्रश्नको जवाफ दिन नयाँ बाटो खोल्ने आशा गर्दछ न् ।

उनी भन्छन्- 'हामीले यो बुझ्नु महत्त्वपूर्ण छ कि यो केवल मानव प्रेमको एक रूप होइन, तर हाम्रा गैर-मानव आफन्तहरूले पनि यो गर्छन् । यसलाई केवल 'प्रेम बनाउने मूर्खता' भनेर खारेज गर्नु हुँदैन, तर यसलाई गम्भीरतापूर्वक अध्ययन गर्नुपर्छ ।'