हिन्दकुश क्षेत्रका हिमनदीको ८० प्रतिशत हिउँ लोप हुने खतरा

काठमाडौं । विश्वको तापमान बढ्ने वर्तमान दर कायम रहिरहे यो शताब्दीको अन्त्यसम्ममा हिन्दकुश क्षेत्रका हिमनदीमा ८० प्रतिशत हिउँ घट्ने एक अध्ययनले देखाएको छ।

नेपालसहित आठ राष्ट्र सदस्य रहेको अन्तर–सरकारी निकाय इसिमोडले गरेको एक समीक्षात्मक अध्ययनका अनुसार विश्वको सरदर तापमानमा भएको बढोत्तरीका कारण पछिल्ला वर्षमा हिमनदी, हिउँ र हिउँ जमेको जमिनमा ‘अभूतपूर्व र धेरै हदसम्म अपरिवर्तनीय’ हिसाबले परिवर्तन आएको देखिएको छ।

हिमनदीको क्षयीकरणको दर हिमालय क्षेत्रका विभिन्न भूभागमा फरकफरक रहने अध्ययनको प्रक्षेपण छ। शताब्दीको अन्त्यसम्ममा ३ डिग्री सेन्टिग्रेडले पृथ्वीको तापक्रम बढ्दा नेपाल र भुटान पर्ने पूर्वी हिन्दकुश हिमालय क्षेत्रले ७५ प्रतिशत हिउँ गुमाउने र पृथ्वीको तापमान ४ डिग्रीले बढ्दा यो ८० प्रतिशत पुग्ने आकलन वैज्ञानिकले गरेका छन्।

युरोपको आल्पस र उत्तर अमेरिकाको रकी पर्वतीय शृंखलामा हिमनदीको अवस्थाबारे यथेष्ट अध्ययन भए पनि जलवायु परिवर्तनले हिन्दकुश हिमालय क्षेत्रलाई पारेको प्रभावबारे पर्याप्त अध्ययन भएका छैनन्।

विश्वको तापमान बढ्ने वर्तमान दर कायम रहिरहे यो शताब्दीको अन्त्यसम्ममा हिन्दकुश क्षेत्रका हिमनदीमा ८० प्रतिशत हिउँ घट्ने एक अध्ययनले देखाएको छ।

इसिमोडले मंगलबार सार्वजनिक गरेको ‘हिन्दकुश हिमालय क्षेत्रको पानी, हिउँ, समाज र पारिस्थिकीय प्रणाली’शीर्षकको अध्ययन प्रतिवेदनमा पहिलोपटक उच्च भूभागमा पानी जमेको क्षेत्र ९क्रायोस्फेयर०, पानी, जैविक विविधता, समाजको अन्तर्सम्बन्ध र यसले मानिस तथा प्रकृतिलाई पार्ने प्रभावबारे समीक्षा गरिएको छ।

अध्ययनका अनुसार पृथ्वीको सरदर तापमानमा १।५ देखि २ डिग्री सेन्टिग्रेड बढेको अवस्थामा हिन्दकुश हिमालय क्षेत्रको ३० देखि ४० प्रतिशत हिउँ हराउनेछ। विश्व मौसम संगठनका अनुसार सन् २०२३ देखि २०२७ सम्म पृथ्वीको सतहको सरदर तापक्रम औद्योगिक क्रान्ति सुरु हुनुअघिको तुलनामा १।१ डिग्रीदेखि १।८ डिग्री सेन्टिग्रेड बढ्ने देखिएको छ। सन् २०१५ मा सम्पन्न जलवायु सम्बन्धी पेरिस सम्झौताले पृथ्वीको तापमान वृद्धिलाई सकेसम्म १।५ प्रतिशतमा सीमित राख्ने उद्देश्य लिएको छ। नागरिक दैनिकबाट