४० वर्षपछि आमा बन्दा महिलामा कस्ता जोखिम हुन्छन् ?

काठमाडौँ । अहिलेको समयमा महिलाहरु ४० वर्ष हाराहारीमा आमा बन्ने क्रम बढेको छ । आफ्नो क्यारियरमा केन्द्रित गर्ने महिला ढिलो गरि आमा बन्दा धेरै कुरामा ध्यान दिनुपर्ने चिकित्सकहरु बताउछन् ।

४० वर्षको उमेरपछि उच्च रक्तचापको जोखिम बढ्ने र यो अवस्था आमा र बच्चा दुवैको लागि खतरनाक हुन सक्ने हुनाले नियमित जाँच आवश्यक हुने गर्दछ । त्यस्तै आमालाई मधुमेह रोग छ भने गर्भावस्थामा चिनीको मात्रा बढ्छ  र यो अवस्थाले धेरै जटिलताहरू निम्त्याउन सक्छ । यसले बच्चाको संरचनालाई असर गर्न सक्छ, अत्यधिक तौल बढ्न सक्छ र बच्चाको वरिपरि तरल पदार्थको मात्रा बढाउन सक्छ । प्रसव पछि, बच्चालाई जन्डिस हुन पनि सक्छ । 

विज्ञहरू ४० बर्षपछि आमा बन्नेक्रममा गर्भपतनको जोखिम लगभग ३०-४० प्रतिशतले बढ्ने बताउछन् । यसको अर्थ बच्चाको संरचना प्रभावित हुन सक्छ र ४० वर्षको उमेरमा गर्भावस्थाको समयमा, बच्चाको अनुचित विकास हुने जोखिम हुन्छ । यस उमेरमा गर्भावस्थाको समयमा, बच्चाको गर्भमा राम्रोसँग विकास नहुन सक्छ र प्रसव नभएसम्म पर्याप्त तौल नहुन सक् छ। प्लेसेन्टा (जसलाई उपद्रव थैली पनि भनिन्छ, जसको एउटा छेउ नाभीसँग र अर्को छेउ बच्चाको नाभीसँग जोडिएको हुन्छ) सँग सम्बन्धित समस्याहरू पनि हुन सक्छन् । यसमा प्लेसेन्टा राम्रोसँग विकास नहुने र अपर्याप्त रक्त आपूर्ति हुने जस्ता समस्याहरू समावेश छन् । त्यस्तै आमा ४० वर्षभन्दा माथि हुँदा, बच्चामा मानसिक विकारहरूको जोखिम लगभग तीन गुणा बढ्छ । ४० वर्षको उमेरसम्ममा, डाउन सिन्ड्रोम भएको बच्चा जन्माउने जोखिम १०० मध्ये लगभग १ हुन्छ ।

के जोखिम कम गर्न सकिन्छ?

विज्ञहरू उमेरसँग सम्बन्धित जोखिमहरू हटाउन नसकिने भए पनि, नियमित जाँच र स्वस्थ जीवनशैलीले तिनीहरूलाई कम गर्न मद्दत गर्न सकिने बताउछन् । प्रसव हुनुभन्दा पहिले डाक्टरसँग नियमित जाँच गर्नाले यो जोखिम कम गर्न सकिन् छ। थप रूपमा, रक्तचाप र रगतमा चिनी नियन्त्रणमा राख्नुपर्छ। त्यस्तै तौल नियन्त्रण गर्नुपर्छ र तपाईंको डाक्टरले तोकेको औषधिहरू लिनुपर्छ, विशेष गरी फोलिक एसिड । धूम्रपान र मदिरा नियन्त्रण वा कम गर्नु उतिकै महत्वपूर्ण रहको छ ।

नियमित हिँड्ने, पौडी खेल्ने र प्रसवपूर्व योग सहित हल्का देखि मध्यम गतिविधिलाई गर्न सकिन्छ । त्यसैगरी अर्को महत्वपूर्ण विषय तनावबाट बच्नुपर्छ । यसको लागि, पर्याप्त निद्रा लिने गर्नुपर्छ । स्व-औषधि वा स्व-प्रशासन भिटामिन चक्कीहरू पनि बेवास्ता गर्नुपर्छ अर्थात् यस उमेरका गर्भवती महिलाहरूले डाक्टरको सल्लाहमा मात्र यी चक्कीहरू लिनुपर्छ ।

४० वर्ष पछि आमा बन्नु किन जोखिमपूर्ण छ?

४० वर्षको उमेर पछि, महिलाको बच्चा जन्माउने क्षमता द्रुत गतिमा घट्छ । सामान्यतया, ४० वर्षको उमेरमा, महिनावारी चक्रको समयमा प्राकृतिक रूपमा गर्भधारण गर्ने सम्भावना केवल ५ प्रतिशतमा झर्छ, र त्यसपछि यो अझ घट्छ ।

डिम्बग्रंथि रिजर्भ, जसलाई सीरम एएमएच (एन्टि-मुलेरियन हार्मोन) परीक्षण पनि भनिन्छ, ४० वर्षको उमेर पछि गर्दा सामान्य भन्दा उल्लेखनीय रूपमा कम देखाइएको छ, जसले शरीर रजोनिवृत्ति तर्फ बढिरहेको संकेत गर्दछ । यो परीक्षण महिलाको अण्डाको गुणस्तर जाँच गर्न गरिन्छ । यो सबै तपाईंको जीवनशैलीमा निर्भर गर्दछ । सीरम एएमएच स्तर ३० वर्षको उमेरमा पनि धेरै कम र ४० वर्षको उमेरमा उच्च हुन सक्छ । यो महिला अनुसार फरक हुन सक्छ । यदि महिलाहरू ४० वर्ष वा सोभन्दा माथिका छन् र छ महिनाको प्रयास पछि पनि गर्भवती भएका छैनन् भने, उनीहरूले प्रजनन विशेषज्ञसँग परामर्श गर्नुपर्छ ।

यदि तपाईं आफ्नो ४० को दशकमा आमा बन्न चाहनुहुन्छ भने, तपाईंले आफ्नो सबै मेडिकल परीक्षणहरू गराउनु पर्छ, जसमा पूर्ण रक्त गणना, केएफटी, एलएफटी, रक्त शर्करा, थाइराइड, सीरम एएमएच र गर्भाशय र अण्डाशयको अल्ट्रासाउन्ड लगायत रहेका छन् ।

त्यस्तै पुरुषहरूले पनि आफ्नो सबै परीक्षणहरू गराउनु पर्छ । यदि तिनीहरू ४० वर्षभन्दा माथि छन् भने, तिनीहरूले आफ्नो वीर्यको गुणस्तर परीक्षण गराउनु पर्छ । यसबाहेक, विज्ञहरू विज्ञानमा भएको प्रगतिले धेरै कुराहरू सम्भव बनाएको र सम्भावित समस्याहरू पत्ता लगाउन विभिन्न प्रविधिहरू प्रयोग गर्न सकिने बताउछन् ।

गर्भावस्थामा मुख्यगरी गम्भीर पेट दुख्ने, अत्यधिक रक्तस्राव वा पानी जस्तो स्राव, गम्भीर टाउको दुख्ने, धमिलो दृष्टि, वा अचानक सुन्निने (यी प्रि-एक्लेम्पसियालाई संकेत गर्न सक्छन्) बच्चाको चाल कम वा कुनै अनुभूति नहुने (२० हप्ता पछि) लगातार उच्च ज्वरो वा संक्रमणको संकेत जस्ता अवस्थाहरू देखा परेमा तुरुन्तै डाक्टरसँग परामर्श गर्नुपर्छ ।

उमेर प्रजनन क्षमतालाई असर गर्ने सबैभन्दा ठूलो कारकहरू मध्ये एक हो र महिलाहरूको प्रजनन उमेर २० देखि ३५ वर्षको बीचमा मानिन्छ र ३५ वर्ष पछि प्रजनन क्षमता घट्न थाल्छ ।

आमा बन्नको लागि विश्वव्यापी रूपमा लागू हुने कुनै 'सही' उमेर भने नभएको विज्ञहरु बताउँछन् । यो व्यक्तिगत स्वास्थ्य, तयारी, समर्थन प्रणाली र व्यक्तिगत परिस्थितिहरूमा निर्भर गर्दछ । धेरै महिलाहरू, उचित हेरचाहको साथ, ४० वर्षको उमेर पछि पनि आमा बन्न सक्छन् ।

महिलाहरू २० वर्षको उमेरमा आफ्नो प्रजनन क्षमताको शिखरमा हुन्छन् । ३० वर्षको उमेरले प्रायः तयारी र प्रजनन स्वास्थ्य बीच सन्तुलन प्रदान गर्दछ। यद्यपि, यो कुरा ध्यान दिनु महत्त्वपूर्ण छ कि ३५ वर्ष पछि प्रजनन क्षमता घट्न थाल्छ । ४० वर्षको उमेरमा गर्भावस्था सामान्य र सम्भव हुँदै गइरहेको छ, तर यसको लागि प्रायः चिकित्सा पर्यवेक्षण र केही अवस्थामा सहायक प्रजनन प्रविधिहरू आवश्यक पर्दछ ।

महत्वपूर्ण कुरा बच्चा जन्माउने सही समय कहिले हो भनेर निर्णय गर्नु पूर्ण रूपमा व्यक्तिगत निर्णय हो र यो व्यक्तिको शारीरिक, मानसिक र जीवनशैलीको आवश्यकताहरूको आधारमा लिनुपर्छ, दबाबमा होइन ।