ह्वाइट हाउसमा ट्रम्प, भान्स र जेलेन्स्कीबीच चर्काचर्की, खनिज सम्झौता हस्ताक्षर गर्न मानेन्, ह्वाइटहाउसबाटै बाहिरिए जेलेन्स्की, भने-पुटिनसँग कुनै सम्झौता हुन्न

काठमाडौं -अमेरिका भ्रमणका दौरान युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्की ह्वाइटहाउस मै आफ्ना समकक्षी डोनाल्ड ट्रम्पसँग बाझेर बाहिरिएका छन् । एकाएक टसलको वातावरण सिर्जना भएसँगै उनीहरुबीचको मतभेद एवं तिक्तता बाहिर पोखिएको हो ।  

अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्पले जेलन्स्कीमाथि अपमानजनक व्यवहार गरेको आरोप लगाए । ट्रम्पलाई युक्रेनको खनिज उद्योगमा अमेरिकी सहभागिताको सम्झौतामाथि हस्ताक्षर हुने विश्वास थियो । तर, जेलेन्स्कीले रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनप्रतिको नरम व्यवहारलाई लिएर ट्रम्पलाई खुला चुनौति दिए । 

ट्रम्पका कयौँ जिकिरहरु जेलेन्स्कीले खण्डन समेत गरे । ट्रम्पले पुटिन सम्झौता गर्ने पक्षमा रहेको भनी जोड दिएकामा जेलेन्स्की क्रेमलिनप्रतिको नम्रपनलाई लिएर पड्किएका थिए । 

यी दुईको वार्ता असाधारण बन्न पुगेको भनी विभिन्न सञ्चारमाध्यमले उल्लेख गरेका छन् । ट्रम्पले जेलेन्स्कीलाई ‘सम्झौंता गर्ने कि हामी बाहिर निस्किऔँ’ भनी चेतावनी दिएका बीबीसीले जनाएको छ । 

जेलेन्स्कीलाई ट्रम्पले ‘तेस्रो विश्वयुद्धसँग जुवा खेल्ने’ भनेर समेत जिस्काएको समाचारमा उल्लेख छ । जेलेन्स्कीले भ्लादिमिर पुटिनसँग कुनै सम्झौता हुन नहुने बताउँदा ट्रम्पले रुससँग शान्ति सम्झौताका लागि कीवले नम्रता अपनाउन पर्ने धारणा राखे । 

असाधारण माहोलपछि जेलेन्स्की ह्वाइटहाउस छोडेर निस्किए भने दुबै राष्ट्रपतिले गर्ने संयुक्त पत्रकार सम्मेलन रद्द गरियो । ट्रम्पले सामाजिक सञ्जालमार्फत ‘उनी (जेलेन्स्की) शान्ति स्थापनाका लागि तयार भए फिर्ता आउन सक्छन्’भनी प्रतिक्रिया दिएका छन् । 

अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्प र उपराष्ट्रपति जेडी भ्यान्सले ओभल अफिसमा टेलिभिजनमा प्रसारित प्रत्यक्ष प्रसारणमा युक्रेनका राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेंस्कीलाई आलोचना गरे भने जबाफ मा जेलेन्कीले समेत भनाभन गरे ।

बहुप्रतिक्षित शान्तिको योजनाको समन्वय गर्न आयोजित भ्रमणलाई अचानक छोट्याएको न्युर्योक टाइम्सले उल्लेख गरेको छ ।

आधुनिक समयमा अमेरिकी राष्ट्रपति र विदेशी नेताबीच देखिएको अभूतपूर्व चर्र्काे सार्वजनिक टकरावमा, ट्रम्प र भ्यान्सले जेलेंस्कीलाई रुससँगको युद्धमा अमेरिकी समर्थनको लागि पर्याप्त कृतज्ञ नभएको भन्दै आलोचना गरे र अमेरिकाले भने अनुसारको शान्ति सम्झौता गर्न दबाब दिएका थिए ।

आफ्नो स्वर उठाउँदै र रिस देखाउँदै, ट्रम्पले जेलेंस्कीले साथ नदिए अमेरिकाले युक्रेनलाई पूर्ण रूपमा छोडिदिने धम्की दिए। पत्रकारहरू ओभल अफिसबाट बाहिरिएपछि, ट्रम्पले बाँकी भ्रमण रद्द गरे, जसमा संयुक्त समाचार सम्मेलन र दुर्लभ खनिज सम्झौताको हस्ताक्षर समारोह समावेश थियो, र अमेरिकी अधिकारीहरूले युक्रेनीहरूलाई कार्यालयबाट बहि जान आदेश दिए । गम्भीर अनुहारका जेलेंस्की बाहिर निस्के, कालो स्पोट्र्स युटिलिटी गाडीमा चढे र ह्वाइट हाउस परिसरबाट प्रस्थान गरेको टाइम्सले नै उल्लेख गरेको। छ।

“मैले निश्चय गरेको छु कि राष्ट्रपति जेलेंस्की अमेरिकाको संलग्नतासँग शान्तिको लागि तयार छैनन्, किनभने उनलाई हाम्रो संलग्नताले वार्तामा ठूलो फाइदा दिन्छ भन्ने लाग्छ,“ ट्रम्पले सामाजिक सञ्जालमा लेखेका छन् । “मलाई फाइदा चाहिएको छैन, म शान्ति चाहन्छु। उनले संयुक्त राज्य अमेरिकाको सम्मानित ओभल अफिसको अपमान गरे। उनी शान्तिको लागि तयार भएपछि फेरि फर्कन सक्छन्।“

ह्वाइट हाउसले पछि सिनेटर लिन्डसे ग्राहम, दक्षिण क्यारोलिनाका रिपब्लिकन र ट्रम्पका नजिकका सहयोगी, लाई पत्रकारहरूसँग कुरा गर्न पठायो, जसले जेलेंस्कीलाई पद छोड्ने विचार गर्नुपर्ने बताए। “उनले या त राजीनामा दिनुपर्छ र हामीसँग व्यवसाय गर्न सक्ने कोही पठाउनुपर्छ वा उनले परिवर्तन गर्नुपर्छ,“ ग्राहमले ह्वाइट हाउसको ड्राइभवेमा भनेको टाइम्सले नै उल्लेख गरेको छ ।

राष्ट्रपतिले जेलेंस्कीमाथि गरेको मौखिक आक्रमण ठूलो शक्तिले स्वतन्त्र राज्यको रूपमा समाप्त गर्न खोजेको देशको नेताप्रति क्रोध र आक्रोशको आश्चर्यजनक प्रदर्शन थियो। सम्झनामा कुनै पनि राष्ट्रपतिले ओभल अफिसमा क्यामेरा अगाडि कुनै विदेशी नेतामाथि, संयुक्त राज्यको शत्रु होस् वा कथित सहयोगी, यति तीखो रूपमा आलोचना गरेको थिएनन् भन्ने अधिकांश अमेरिकी मिडियाले उल्लेख गरेका छन् ।

युक्रेनी नेतामाथि कुरा थप्दै उपराष्ट्रपति भ्यान्सले जेलेंस्कीलाई “असम्मानजनक“ भनेर सम्बोधन गरे किनभने उनले ओभल अफिसमा आएर अमेरिकी समाचार मिडियाको अगाडि आफ्नो कुरा राखे र ट्रम्पलाई रुससँग शान्ति सम्झौता मध्यस्थता गर्न प्रयास गरेकोमा धन्यवाद दिन माग गरे। ट्रम्पले बीचमा बोलेर युक्रेनी नेतालाई भने, “तपाईं अहिले राम्रो अवस्थामा हुनुहुन्न“ र “तपाईं तेस्रो विश्वयुद्धसँग जुवा खेल्दै हुनुहुन्छ।“

“तपाईंले या त सम्झौता गर्नुहुन्छ वा हामी बाहिरिन्छौं,“ ट्रम्पले थपे। “र यदि हामी बाहिरियौं भने, तपाईंले लडाइँ गर्नुपर्छ र मलाई लाग्छ यो सुन्दर हुनेछैन।“

यो प्रदर्शनले ट्रम्पले दोस्रो कार्यकालमा छ हप्ता नपुग्दै अमेरिकी विदेश नीतिलाई कति कट्टर रूपमा पुनः निर्देशित गरेका छन् भनेर रेखांकित गर्छ, युरोपको युद्धमा पक्षहरू लगभग परिवर्तन गर्दै रुसका राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनप्रति सहानुभूति व्यक्त गर्दै र जेलेंस्कीप्रति विरोध देखाउँदै भनेर न्यूर्योक टाइम्सले लेखेको छ।

जब ट्रम्प ओभल अफिसमा युक्रेनी नेताप्रति चिच्याए, राष्ट्रपतिले पुटिनको बारेमा कुरा गरे जस्तो कि उनीहरू साथी थिए, भन्दै कि रुसी नेताले “मसँग धेरै कुरा भोगेका छन्“ “रुस घोटाला“ सहनुपर्दा, जुन पुटिनको २०१६ को चुनावमा ट्रम्पलाई जिताउन गरेको गुप्त प्रयासको अनुसन्धानलाई संकेत गर्छ भन्ने समाचार टाइम्सले उल्लेख गरेको छ।

यसखाले भयंकर वार्ताले अमेरिकाका परम्परागत युरोपेली सहयोगीहरू भने गहिरो रुपले चिन्तित थिए र जेलेंस्कीको पक्षमा एकजुट भएका थिए । फ्रान्स, जर्मनी, पोल्याण्ड र अन्यका नेताहरूले युक्रेन र यसको संकटग्रस्त नेताको समर्थनमा वक्तव्य जारी गरेका थिए ।

ह्वाइट हाउस छोडेपछि, जेलेंस्कीले भ्यान्सको कृतज्ञताको अभावको गुनासोलाई सम्बोधन गर्न सामाजिक सञ्जाल पोस्ट मार्फत सम्बन्ध सुधार गर्न खोजे। “धन्यवाद अमेरिका, तपाईंको समर्थनको लागि धन्यवाद, यो भ्रमणको लागि धन्यवाद। धन्यवाद कांग्रेस, र अमेरिकी जनताहरू,“ उनले लेखेका छन्।
विफल वार्तापछि फक्स न्यूजसँगको अन्तर्वार्तामा, जेलेंस्कीले ट्रम्पसँग माफी माग्न अस्वीकार गरे, तर उनले यो आदानप्रदानको बारेमा खेद व्यक्त गरे र संयुक्त राज्यको समर्थनको लागि कृतज्ञता व्यक्त गरे। “हामी कृतज्ञ छौं र यसको लागि माफी माग्छौं,“ उनले भने।

ट्रम्प सम्झौता गर्न कम इच्छुक देखिए। सप्ताहान्तको लागि फ्लोरिडा जानुअघि साउथ लनमा पत्रकारहरूसँग कुरा गर्दै, राष्ट्रपतिले जेलेंस्की शान्तिको विरोधी भएको बताए। “उनी अगाडि बढ्न र लड्न, लड्न, लड्न चाहन्छन्,“ ट्रम्पले भने। जेलेंस्कीलाई पद छोड्न भन्न चाहनुहुन्छ भनी सोध्दा, उनले भने, “म शान्ति बनाउने कोही चाहन्छु।“

भ्यान्सको जेलेंस्कीलाई आक्रमण गर्ने उत्सुकताले यो योजना बनाइएको वा अचानकको आक्रमण थियो भन्ने प्रश्न उठायो। भ्यान्स कहिल्यै युक्रेनको समर्थक थिएनन् र सन् २०२२ मा भनेका थिए, “मलाई वास्तवमा युक्रेनको के हुन्छ भन्ने कुराको खासै परवाह छैन।“

भ्यान्सले जेलेंस्कीलाई आलोचना गर्न थालेपछि, यो ट्रम्पलाई पनि सहभागी हुन प्रेरित गरेको जस्तो देखियो। तर नतिजा भने ट्रम्पले हालका दिनहरूमा प्राथमिकता दिएको आर्थिक सम्झौता, विगत तीन वर्षको अमेरिकी सैन्य सहायताको बदलामा युक्रेनले दुर्लभ खनिज अधिकारहरू हस्तान्तरण गर्ने प्रतिबद्धता, को विस्फोट भयो। त्यो सम्झौताको भविष्य अनिश्चित रह्यो।

जेलेंस्कीको हतारमा भएको वाशिंगटन भ्रमण त्यो सम्झौता हस्ताक्षर गर्न र ट्रम्पसँगको तनाव कम गर्न उद्देश्य थियो, जसले गत हप्ता रुसी कुराकानीका बिन्दुहरू दोहो¥याउँदै गलत रूपमा दाबी गरेका थिए कि युक्रेनले युद्ध “सुरु गरेको“ थियो र जेलेंस्कीलाई “चुनाव बिनाको तानाशाह“ भनेर सम्बोधन गरेका थिए।

जेलेंस्कीले खनिज सम्झौतामा सहमति जनाएपछि, ट्रम्पले बिहीबार पत्रकारहरूलाई भने कि उनले तानाशाह टिप्पणी सम्झन पनि सकेनन् र युक्रेनी नेताप्रति सम्मान व्यक्त गरे, जस्तो देखिएर राम्रो गर्न तयार थिए। उनले शुक्रबार बिहान वेस्ट विङको ढोकामा सम्मान गार्डसहित जेलेंस्कीको स्वागत गरेका थिए । उनीहरूले औपचारिक रूपमा हात मिलाए तर स्पष्ट न्यानोपन देखिएको थिएन ।

तर, ओभल अफिसमा पत्रकारहरूको उपस्थितिमा बसेपछि भेटघाट चाँडै शत्रुतापूर्ण बन्यो। आफ्नो सामान्य गाढा लामो बाहुलाको शर्ट लगाएका जेलेंस्कीले रुससँगको युद्धको इतिहास व्याख्या गर्न खोजे, सन् २०१४ मा मस्कोले पहिलो पटक क्रिमिया कब्जा गरेको र पूर्वी युक्रेनको क्षेत्र ओगटेको र ट्रम्पको पहिलो कार्यकालसम्म जारी रहेको उल्लेख गरे।

उनले भ्यान्सले उल्लेख गरेको शान्ति प्रयासहरूप्रति पनि शंका व्यक्त गरे। “जेडी, तपाईं कस्तो कूटनीतिको कुरा गर्दै हुनुहुन्छ?“ उनले सोधे। “तपाईंको मतलब के हो?“
रिसाउँदै, भ्यान्सले जवाफ दिएः “म त्यस्तो कूटनीतिको कुरा गर्दैछु जसले तपाईंको देशको विनाश समाप्त गर्नेछ।“

त्यसपछि उनले जेलेंस्कीलाई आलोचना गर्न थाले। “मलाई लाग्छ यो असम्मानजनक हो कि तपाईं ओभल अफिसमा आएर अमेरिकी मिडियाको अगाडि यो मुद्दा उठाउन खोज्नुहुन्छ,“ भ्यान्सले उनलाई चेतावनी दिए। “तपाईंले राष्ट्रपतिलाई यो द्वन्द्व समाप्त गर्न प्रयास गरेकोमा धन्यवाद दिनुपर्छ।“

उनले जेलेंस्कीलाई संयुक्त राज्यमा “प्रचार यात्रा“ गरेको आरोप लगाए। “के तपाईंलाई लाग्छ कि संयुक्त राज्य अमेरिकाको ओभल अफिसमा आएर यो प्रशासनलाई आक्रमण गर्नु सम्मानजनक हो, जुन तपाईंको देशको विनाश रोक्न खोजिरहेको छ?“

जेलेंस्कीले भ्यान्सका दाबीहरूको जवाफ दिन खोज्दै भने संयुक्त राज्यले पनि कुनै दिन रुसबाट खतरा महसुस गर्न सक्छ। “तपाईंसँग राम्रो समुद्र छ र अहिले महसुस गर्नुहुन्न, तर तपाईंले भविष्यमा महसुस गर्नुहुनेछ,“ उनले भने।

यसले ट्रम्पलाई भड्कायो, जसले जेलेंस्कीलाई बीचमा रोके। “हामीलाई के महसुस हुन्छ भनेर नभन्नुहोस्,“ उनले आफ्नो स्वर उठाउँदै भने। “तपाईं राम्रो अवस्थामा हुनुहुन्न। तपाईंसँग अहिले कार्डहरू छैनन्।“

“म कार्ड खेलिरहेको छैन,“ जेलेंस्कीले जवाफ दिए। “म धेरै गम्भीर छु, श्रीमान् राष्ट्रपति। म युद्धमा रहेको राष्ट्रपति हूँ।“

“तपाईं तेस्रो विश्वयुद्धसँग जुवा खेल्दै हुनुहुन्छ,“ ट्रम्पले प्रतिवाद गरे। “र तपाईंले जे गरिरहनुभएको छ, त्यो यो देशप्रति, यो देशप्रति जसले तपाईंलाई धेरैले भनेभन्दा धेरै समर्थन गरेको छ, धेरै असम्मानजनक छ।“

भ्यान्स फेरि बीचमा बोले “के तपाईंले यो पूरै बैठकमा एक पटक ’धन्यवाद’ भन्नुभयो? छैन।“
“धेरै पटक,“ जेलेंस्कीले भने। “आज पनि।“

भ्यान्सले त्यसपछि उनलाई गत शरद ऋतुमा स्क्रान्टन, पेन्सिलभेनियाको गोला बारुद कारखानाको भ्रमणमा “विपक्षीको लागि प्रचार“ गरेको आरोप लगाए, जहाँ युक्रेनी नेताले कामदारहरूलाई उनीहरूले बनाएको हतियारको लागि धन्यवाद दिएका थिए।
“कृपया,“ जेलेंस्कीले भने। “तपाईंलाई लाग्छ कि यदि तपाईंले युद्धको बारेमा धेरै चर्को स्वरमा बोल्नुभयो भने —“
ट्रम्पले बीचमा रोके। “उनी चर्को स्वरमा बोलिरहेका छैनन्। उनी चर्को स्वरमा बोलिरहेका छैनन्। तपाईंको देश ठूलो संकटमा छ।“

“मलाई थाहा छ,“ जेलेंस्कीले भने, थप्दै कि उनी अमेरिकी समर्थनको लागि “कृतज्ञ“ छन्।

भ्यान्स सन्तुष्ट भएनन्। “केवल धन्यवाद भन्नुहोस्,“ उनले माग गरे।

“मैले धेरै पटक भनें,“ जेलेंस्कीले दोहो¥याए। “अमेरिकी जनतालाई धन्यवाद।“

बैठक विस्फोट भएपछि, घटनाको जानकारी राख्ने एक व्यक्तिका अनुसार ट्रम्प प्रशासनका अधिकारीहरूले पुनः संगठित भए र अन्ततः जेलेंस्कीलाई जान भन्ने निर्णय गरे । दुई अधिकारीहरूलाई रुजभेल्ट रूममा पर्खिरहेका युक्रेनीहरूलाई सूचित गर्न पठाइयो। एक युक्रेनी अधिकारीले ट्रम्प र जेलेंस्कीबीचको बैठक प्रस्ताव गरेर तनाव कम गर्न खोजे, तर अमेरिकीहरूले अस्वीकार गरे।

ग्राहमले पछि बैठकलाई “पूर्ण, पूर्ण विपत्ति“ भनेर वर्णन गरे तर दोष जेलेंस्कीमाथि लगाए, भन्दै उनले दिनको सुरुमा भएको बैठकमा युक्रेनी नेतालाई सल्लाह दिएका थिएः “जालमा नपर्नुहोस्। मिडिया वा कसैलाई पनि राष्ट्रपति ट्रम्पसँग तर्कमा नपर्न दिनुहोस्।“

ओभल अफिसको विस्फोटले युक्रेनका समर्थकहरूबाट आलोचना निम्त्यायो। “भ्यान्सलाई जवाफः जेलेंस्कीले हाम्रो देशलाई निजी र सार्वजनिक रूपमा बारम्बार धन्यवाद दिएका छन्,“ मिनेसोटाकी डेमोक्रेट सिनेटर एमी क्लोबुचारले सामाजिक सञ्जालमा लेखेकी छन् । उनी ह्वाइट हाउस भ्रमण अघि जेलेंस्कीसँग भेट्ने धेरै सांसदहरू मध्ये एक थिइन्। “र हाम्रो देशले उनी र युक्रेनी देशभक्तहरूलाई धन्यवाद दिन्छ जसले तानाशाहको सामना गरे, आफ्नैलाई गाडे र पुटिनलाई बाँकी युरोपमा मार्च गर्नबाट रोके,“ उनले लेखिन्। “तपाईंलाई लाज लागोस्।“ “हामी युक्रेनको साथमा राम्रो र परीक्षाको समयमा उभिन्छौं,“ यो हप्ताको चुनावपछि जर्मनीको अर्को चान्सलर बन्न लागेका फ्रेडरिक मर्जले लेखेका छन्। –न्यूर्योक टाइम्स र अन्य मिडियाबाट