भेनेजुएलाकी विपक्षी नेतृ मचाडोलाई किन दिइयो नोबेल शान्ति पुरस्कार ?

काठमाडौँ । भेनेजुएलाकी विपक्षी नेतृ मारिया मचाडोले नोबेल शान्ति पुरस्कार प्राप्त गरेकी छिन् । उनले भेनेजुएलामा लोकतान्त्रिक अधिकारको प्रवर्द्धन गर्न र तानाशाहीबाट लोकतन्त्रमा शान्तिपूर्ण संक्रमण हासिल गर्न अथक संघर्ष गरेका कारण यस बर्षको नोबेल शान्ति पुरस्कार दिइएको छ ।

नोबेल समितिले विश्वका धेरै भागहरूमा तानाशाही बढ्दै गएको र लोकतन्त्र कमजोर हुँदै गएको समयमा मचाडो जस्ता व्यक्तिहरूको साहसले आशा प्रदान गरेको टिप्पणी गरेको छ । समितिले लोकतन्त्र दिगो शान्तिको लागि पूर्वशर्त भएको भन्दै जब शक्तिले हिंसा र डर मार्फत जनतालाई दबाउँछ, त्यस्ता साहसी व्यक्तिहरूलाई सम्मान गर्नु आवश्यक हुने बताएको छ ।

नोबेल समितिले मचाडोले नोबेल पुरस्कारको लागि तीनै मापदण्ड पूरा गरेको बताएको छ । उनले विपक्षीहरूलाई एकताबद्ध गरिन्, निरन्तर सैन्यीकरणको विरुद्धमा उभिइन् र लोकतन्त्रलाई समर्थन गरिन् । उनले लोकतान्त्रिक भविष्यको आशा जगाएकी छिन् जहाँ नागरिकहरूको मौलिक अधिकार सुरक्षित हुन्छ र उनीहरूको आवाज सुनिन्छ, र मानिसहरू स्वतन्त्र र शान्तिपूर्वक बाँच्न सक्छन् ।

नर्वेली नोबेल समितिले यसले उत्पीडनको विरुद्धमा उभिएका र स्वतन्त्रताको आशा कायम राख्ने बहादुर मानिसहरूलाई सधैं सम्मान गरेको बताएको छ । गत वर्ष, मचाडोलाई आफ्नो जीवनको लागि लुक्न बाध्य पारिएको थियो, तर उनले लाखौंलाई प्रेरणा दिँदै देशमै बस्न रोजेकी थिइन् ।

माचाडोले सुमाटे नामक संस्था स्थापना गरेकी थिइन्, जुन लोकतन्त्रको सुधारको लागि काम गर्छ । उनी देशमा स्वतन्त्र र निष्पक्ष चुनावको माग गर्दै आएकी छिन् ।

मचाडोले पछिल्लो पटक नोबेल शान्ति पुरस्कार बाहेक अन्य कैयौं पुरस्कार पनि जितेकी छन् । उनले यसअघि २०२४ सखारोभ पुरस्कार: युरोपेली संसदले उनलाई र एडमन्डो गोन्जालेजलाई लोकतन्त्रको रक्षामा गरेको कामको लागि यो पुरस्कार प्रदान गरेको थियो । त्यस्तै २०२४ भाक्लाभ हाभेल मानव अधिकार पुरस्कार: युरोप परिषद्ले मानव अधिकारको लागि उनको कामलाई सम्मान गरेको थियो ।

त्यस्तै २०२५ साहस पुरस्कार: मानव अधिकारको लागि जेनेभा शिखर सम्मेलनले उनलाई र गोन्जालेजलाई यो पुरस्कार प्रदान गरेको थियो ।

त्यस्तै २०१८ मा बीबीसीले उनलाई विश्वका १०० प्रभावशाली महिलाहरूमा नाम दिएको थियो । २०२४ को चुनाव अघि मचाडो विपक्षी दलको राष्ट्रपति पदको उम्मेदवार थिइन्, तर भेनेजुएला सरकारले उनको उम्मेदवारी रद्द गर्‍यो । पछि उनले अर्को पार्टीका प्रतिनिधि एडमन्डो गोन्जालेज उरुटियालाई समर्थन गरिन्, जसले अन्तर्राष्ट्रिय समर्थन पनि प्राप्त गर्‍यो । मचाडोको पार्टीले भेनेजुएलामा भारी विजय हासिल गर्‍यो, तर शासनले चुनावी नतिजा स्वीकार गर्न अस्वीकार गर्‍यो र सत्ता कायम राख्यो ।

मचाडोलाई भेनेजुएलाको 'आइरन लेडी' भनेर चिनिन्छ । उनले भेनेजुएला भरका मानिसहरूलाई चुनावमा देशको तानाशाही राष्ट्रपति निकोलस मादुरोलाई पराजित गर्न एकताबद्ध गरिन् । अहिले, उनी एक्लै लुकेर बसेकी छन् ।