कति शक्तिशाली छ रुसको आणविक शक्तिले चल्ने बुरेभस्टनिक मिसाइल ?

काठमाडौँ । रुसले विश्वको पहिलो आणविक शक्तिले चल्ने क्रूज मिसाइल, बुरेभस्टनिक-९एम७३९ को सफलतापूर्वक परीक्षण गरेको छ । यो मिसाइलको दूरी असीमित भएको दाबी गरिएको छ ।

राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले आइतबार एक भिडियो कन्फरेन्सको क्रममा सबै परीक्षणहरू सम्पन्न भएको बताए । उनले संसारको कुनै पनि देशसँग यस्तो मिसाइल नभएको दाबी गरेका छन् । पहिले, धेरै विज्ञहरू यस्तो हतियार विकास गर्न सकिन्छ भन्नेमा विश्वस्त थिएनन्, तर अब यो वास्तविकतामा परिणत भएको छ ।

रुसी सेना प्रमुख भ्यालेरी गेरासिमोभले अक्टोबर २१ मा मिसाइलको सफलतापूर्वक परीक्षण गरिएको बताए । यस परीक्षणको क्रममा, बुरेभस्टनिकले लगभग १५ घण्टा उडान भरेर १४ हजार किलोमिटरको दूरी तय गरेको थियो । गेरासिमोभले यो मिसाइलको अधिकतम दायरा नभएको र यो जति टाढा पनि यात्रा गर्न सक्ने बताएका छन् ।

बुरेभस्टनिक (९एम७३०) परम्परागत इन्धन इन्जिनको सट्टा आणविक रिएक्टरद्वारा संचालित क्रूज मिसाइल हो । यस कारणले गर्दा, यो मिसाइल लगभग असीमित दायरामा उड्न सक्छ र शत्रुको क्षेप्यास्त्र विरोधी प्रतिरक्षा प्रणालीबाट बच्न सक्षम छ ।

अमेरिकी वायु सेनाको रिपोर्ट अनुसार, एक पटक मिसाइल सेवामा प्रवेश गरेपछि, रूससँग १० हजारदेखि २० हजार किलोमिटरको अन्तरमहादेशीय आक्रमण दायरा प्रक्षेपण गर्ने क्षमता हुनेछ । यसले रूसलाई अमेरिकाको कुनै पनि भागबाट आक्रमण गर्न सक्षम बनाउनेछ । ब्यालिस्टिक मिसाइलहरू सामान्यतया यस्तो दूरीमा आक्रमण गर्न प्रयोग गरिन्छ । यो यस्तो दायरामा सक्षम पहिलो क्रूज मिसाइल हो ।

सामान्य ब्यालिस्टिक मिसाइलहरू अन्तरिक्षमा एक निश्चित मार्ग पछ्याउँछन् र ट्र्याक गर्न सकिन्छ । यद्यपि, बुरेभेस्टनिक केवल ५०-१०० मिटरको उचाइमा उड्छ र निरन्तर मार्ग परिवर्तन गर्दछ, जसले गर्दा यसलाई रोक्न लगभग असम्भव हुन्छ । क्षेप्यास्त्र प्रक्षेपण गर्न ठोस-इन्धन रकेट बूस्टर प्रयोग गरिन्छ । प्रक्षेपण पछि, यसको आणविक रिएक्टर सक्रिय हुन्छ, र त्यसपछि यो आणविक शक्तिमा चल्छ । यसमा एउटा सानो आणविक रिएक्टर वा आणविक शक्ति एकाइ हुन्छ, जसले मिसाइललाई असीमित दूरी उडान गर्न सक्षम बनाउँछ ।

यो क्षेप्यास्त्र जमिनमा आधारित प्रक्षेपण प्याड प्रयोग गरेर प्रक्षेपण गरिएको हो । रोयटर्सको अनुसन्धानका अनुसार, यसको प्रक्षेपण स्थल रूसको राजधानी मस्कोबाट ४७५ किलोमिटर उत्तरमा हुन सक्छ । त्यहाँ नौ नयाँ प्रक्षेपण प्याडहरू निर्माण भइरहेका छन् ।

क्षेप्यास्त्र विज्ञहरुले रूसले बुरेभेस्टिन क्षेप्यास्त्रको सफल परीक्षण गर्नु चिन्ताको विषय भएको बताएका छन् । यो आफैमा सानो चेर्नोबिल भएको बताएका छन् । चेर्नोबिल युक्रेनको एउटा शहर हो । सोभियत युगमा, अप्रिल २६, १९८६ मा, यो इतिहासको सबैभन्दा खराब आणविक दुर्घटनाको स्थल थियो । चेर्नोबिल आणविक ऊर्जा संयन्त्रको एक रिएक्टर विस्फोट भयो, जसले युक्रेन, बेलारुस, रूस र युरोपका धेरै भागहरूमा विकिरण फैलायो ।

यो क्षेप्यास्त्र एकदमै खतरनाक र खतरनाक कुरा हो । यो विज्ञान-कथा चलचित्रबाट सिधै बाहिरिएको हतियार हो, जसले विश्वव्यापी अस्थिरता बढाउनेछ र हतियार नियन्त्रणलाई अझ गाह्रो बनाउनेछ ।

अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्पले पुटिनलाई क्षेप्यास्त्र परीक्षण गर्नुको सट्टा युद्ध रोक्न आग्रह गरेका छन् । सोमबार एक विज्ञप्तिमा उनले क्षेप्यास्त्र परीक्षणलाई गलत भनेका छन् । ट्रम्पले एक हप्तामा समाप्त हुने भनिएको युद्ध चार वर्ष पुरानो भएको छ यसमा ध्यान दिनुपर्छ। ट्रम्पले बारम्बार गोल्डेन डोम मिसाइल प्रणालीको उल्लेख पनि गरिरहेका छन्, जुन उनी अमेरिकालाई भविष्यका आक्रमणहरूबाट जोगाउन आवश्यक रहेको विश्वास गर्छन् । गोल्डेन डोम जस्ता रक्षा प्रणालीहरू बुरेभेस्टिक जस्ता खतरनाक हतियारहरूबाट जोगाउन डिजाइन गरिएको छ ।

इन्टरनेशनल इन्स्टिच्युट फर स्ट्राटेजिक स्टडीजले यो मिसाइलसँग रूसले अझै पनि धेरै प्राविधिक चुनौतीहरूको सामना गरिरहेको बताएको छ । सबैभन्दा ठूलो चुनौती भनेको मिसाइलको आणविक इन्जिन सुरक्षित र भरपर्दो रूपमा सञ्चालन हुने कुरा सुनिश्चित गर्नु भएको बताएको छ ।  मिसाइलको विकास धेरै प्राविधिक कठिनाइहरूले ग्रस्त रहेको र २०१६ देखि दर्जनौं परीक्षणहरूले आंशिक सफलता मात्र पाएको बताएको छ । २०१९ मा, नेनोक्षा क्षेत्रमा परीक्षणको क्रममा भएको विस्फोटमा सात वैज्ञानिकको मृत्यु भएको थियो र नजिकैको सेभेरोडभिन्स्क शहरमा विकिरणको स्तर बढेको थियो । रूसले पछि स्वीकार गर्‍यो कि दुर्घटना आणविक शक्तिबाट चल्ने क्षेप्यास्त्र परीक्षणको क्रममा भएको थियो  ।