टेक्स्ट बुक फ्री फ्राइडे’ मेयर बालेनको स्टन्ड कि गुरुकुल शिक्षाको प्रारम्भ ?

काठमाडौं । ‘टेक्स्टबुक फ्री फ्राइडे’ को नयाँ प्रयोग काठमाडौंमा सुरु भएको छ । यो योजना कार्यान्वयन गर्न काठमाडौं महानगरका सबै विद्यालयलाई निर्देशन दिइएको छ । हाल सहरका ८९ सामुदायिक विद्यालयमध्ये ५६ वटामा यो प्रयोग सुरु भएको छ । यसअन्तर्गत शुक्रबार बालबालिकालाई किताब र स्कुल झोलाविना विद्यालय आउन भनिनेछ । सो दिन विद्यालयमा आधारभूत जीवन सीपहरू सिकाइने र अतिरिक्त क्रियाकलापमा सहभागी गराइनेछ । यो प्रयोग यही शुक्रबारबाट सुरु भएको हो ।
केही शिक्षक तथा अभिभावक संघसंस्थाले पहलको स्वागत गरेका छन् । तर पूर्ण पूर्वाधार निर्माण नगरी यो योजना कार्यान्वयनमा आएको शिक्षाविद्हरुले बताएका छन् । त्यसैले यो प्रचारबाजीका रूपमा रहने सम्भावना छ । यो प्रयोगका लागि नगर प्रशासनले दुई करोड रुपैयाँ बजेट स्वीकृत गरेको छ । नगर प्रशासनका शिक्षा विभाग प्रमुख सीताराम कोइरालाले सो जानकारी दिएका हुन् ।
यस प्रयोगअन्तर्गत कक्षा ९ देखि १२ सम्मका विद्यार्थीहरूलाई १० विषयमा छोटो अवधिको पाठ्यक्रम गर्ने अवसर दिइनेछ । यी विषयहरूमा खेती, बागवानी, कस्मेटिक प्रशिक्षण, सिकर्मी, ढुंगाकला, पाक कला, फेसन डिजाइन, कपडा सिलाई, विद्युतीय तार, विपद् तयारी, मोबाइल र इलेक्ट्रोनिक्स मर्मत, प्लम्बिङ, र मूर्तिकला समावेश छन्।
कोइरालाले भने– ‘यी प्रत्येक पाठ्यक्रम ऐच्छिक छन् । प्रत्येक पाठ्यक्रमको अवधि ९० दिनको हुनेछ । विद्यार्थीलाई तालिम दिन ९० कम्पनीले आवेदन दिएको उनले बताए । प्रशासन उपयुक्त कम्पनी छनोटमा जुटेको छ । काठमाडौंका मेयर बालेन्द्र साहले तालिमका लागि काम छनोट गर्दा यस्ता तालिमले विद्यार्थीलाई घरेलु आवश्यकता पूरा गर्न सक्ने गरी ध्यान दिएको बताएका छन् । उनले भने, ‘प्राचीन गुरुकुल शिक्षा प्रणालीमा यस्ता सीपको तालिम दिइएको थियो । तर हामीले पश्चिमी शिक्षालाई ग्रहण गर्‍यौं, त्यसैले हामी कतै पुगेका छैनौं।”
कक्षा ८ सम्मका विद्यार्थीका लागि विभिन्न अतिरिक्त क्रियाकलापहरू पनि सुरु गर्ने योजना छ । यसको पछाडिको उद्देश्य मानसिक र शारीरिक विकास हुनेछ। यी विद्यार्थीहरूलाई लेखन, संगीत, कविता लेखन आदि गतिविधिहरूमा संलग्न गराइनेछ। यसका साथै खेत खन्ने, रुख रोप्ने, पराल हटाउने, फोहोर फाल्ने जस्ता कामको तालिम दिइनेछ । तर केही शिक्षाविद्ले नगर प्रशासनको यो योजनाबाट आफूहरु सन्तुष्ट नभएको बताएका छन् । उनका अनुसार विद्यालयको पूर्वाधार तयार नभएसम्म यस्तो योजना लागू हुन सक्दैन । शिक्षाविद् विनयकुमार कुसियतले भने, ‘अहिले यो योजना मेयर बालेन्द्र साहको प्रचारप्रसारको स्टन्ट जस्तो देखिन्छ । हाम्रा सामुदायिक विद्यालयहरूमा यो योजना लागू गर्ने क्षमता छैन। काठमाडौंको दरबार हाईस्कुलका प्रिन्सिपल शिवराज अधिकारीले भने, ‘यो योजनाको जानकारी हामीले दुई दिनअघि पाएका थियौं । महानगरपालिकाले यही शुक्रबारदेखि लागू गर्न आग्रह गरेको छ । हामी अन्योलमा छौं। हामीसँग न त यसको ढाँचा छ, न आवश्यक प्रयोगशाला उपलब्ध छ ।”